Hoe technologie ouderen met een visuele beperking kan helpen

Uit eerder onderzoek onder mensen met een visuele en verstandelijke beperking is gebleken dat inzet van technologie een groot effect kan hebben. Die bevinding was aanleiding voor een vergelijkbaar onderzoek  bij ouderen met een visuele beperking. Onderzoeker Eric van Heuvelen, werkzaam voor het FabLab van Bartiméus, ontdekte dat aan de slag gaan met technologie voor ouderen met een visuele beperking vaak simpeler is dan meestal wordt gedacht.

Op basis van eerdere ervaringen stelde het onderzoeksteam een box met technologische tools samen. De onderzoekers kozen daarbij voor materialen die zonder handleiding bruikbaar zijn. Bijvoorbeeld simpele muziekspelers waarmee mensen zelf muziek aan kunnen zetten, een sprekend planbord waarmee je taken of afspraken kunt inspreken en afspelen en een mobiele deurbel. Met die toolbox gingen de onderzoekers in gesprek met een groep ouderen.

Waardigheid en zelfstandigheid

Eén van de bevindingen is dat technologie de waardigheid van ouderen kan ondersteunen. Mensen voelden zich zo voor allerlei kleine dingen minder afhankelijk van de zorg. Het sprekende planbord gaf mensen bijvoorbeeld weer grip op hun agenda. En voor een mevrouw met een slechte visus en niet aangeboren hersenletsel hielp het planbord met koffiezetten doordat er opeenvolgende taken waren ingesproken. Ze kon haar Senseo-apparaat weer zelfstandig gebruiken omdat het planbord stap voor stap vertelt wat ze moet doen.

Lezen

Ook apparatuur die teksten vergroot of kan voorlezen kan behulpzaam zijn. Zo kreeg een oudere dame uit de onderzoeksgroep elke woensdag hulp van een vrijwilliger die haar post met haar las. Maar een rouwkaart die op donderdag binnen komt, kan niet een week wachten. Met een voorleesapparaat kan de mevrouw in kwestie haar post weer zelf lezen. Dit soort hulpmiddelen wordt vaak vergoed door de zorgverzekering.

Op het gehoor

Een ander treffend voorbeeld uit het onderzoek betreft een blinde meneer die de weg naar de wc niet meer kon vinden. Hij moest vaak lang wachten op de zorg. Dat begreep hij goed, maar soms was het dan al te laat. De onderzoekers installeerden een mobiele deurbel op zijn rollator en plaatsten de bijbehorende bel bij de wc. Als de man op de bel drukt, hoort hij het geluid van de bel bij de wc. Op zijn gehoor kon de man zelf de weg naar de wc vinden. 

De onderzoekers keken ook naar wat minder goed werkt. Zo dachten ze dat extra verlichting goed zou helpen, bijvoorbeeld om de weg in huis te kunnen vinden. In de woonsetting van de ouderen in de onderzoeksgroep bleek dat echter minder goed te werken dan verwacht. Mogelijke oorzaken zijn de grootte van de woonplekken, die waren hier niet zo groot, en wellicht wisten de ouderen die meededen aan het onderzoek de weg in hun woonruimte al te vinden.

Afhaken

Ook zagen de onderzoekers dat begeleiders afhaakten als een toepassing iets ingewikkelder was. Voor veel technologische toepassingen is bluetooth of wifi nodig. Maar in de dagelijkse praktijk zijn de kleine handelingen die daarbij komen kijken lastig voor de ouderen, waardoor ze alsnog afhankelijk waren van de zorg. Die begrepen die zaken ook niet altijd, waardoor toepassingen met Bluetooth en wifi niet altijd zijn aan te raden.

Het onderzoek laat zien dat het wél helpt als mensen uit de zorg ervaren dat technologie hen werk uit handen kan nemen. Vooral bij hand-en-span-diensten kan technologie een uitkomst zijn.

Er bestaat bijvoorbeeld een grote knop die bij indrukken zegt hoe laat het is. Als een oudere de klok niet meer kan zien, geeft zo’n knop de tijd aan en kan de oudere zelf ontdekken hoe lang het duurt voordat bijvoorbeeld de visite langskomt. De zorg hoeft dan niet elke keer voor zo’n vraag te komen, en mensen voelen zich minder bezwaard om voor andere zaken wél hulp te vragen.